Cần có "văn hóa" uống rượu

Uống rượu cho đúng
và cho đẹp, con người chúng ta cũng cần trí tuệ, tri thức và nhất là ý thức.
Phải ý thức được rằng, uống rượu cũng đòi hỏi có văn hóa. Mà văn hóa thì không
chấp nhận sự thái quá.




Có một hiện tượng, sự
việc diễn ra hàng ngày phổ biến trước mắt chúng ta, nhưng chúng ta có vẻ như
muốn lờ đi, không muốn bàn đến nơi đến chốn. Đấy là việc uống rượu, bia. Ở đâu
đó, chúng ta chỉ nói tới tác hại của rượu bia và muốn hạn chế, thậm chí cấm sử
dụng chúng. Nhưng tất cả những quốc gia cấm rượu dường như đều không đạt hiệu
quả. Như vậy, chuyện bia rượu "nghiêm trọng và bí ẩn hơn" chúng ta
tưởng.


Càng khuyến cáo,
càng uống nhiều


Rượu làm con người mất
trí khôn, biến họ thành kẻ hung hãn, vô sỉ, giết hại những người thân thiết của
mình... Những chuyện như thế này, thời nào cũng có, ở đâu cũng có. Loài người
đã tốn rất nhiều giấy mực cũng như công sức để khẳng định với nhau là chúng vô
cùng có hại, khuyên nhau nên tránh xa rượu, bia.


Nhưng thực tế thì thế
nào? Các nhà máy sản xuất bia rượu tiếp tục được xây dựng, những nhãn hiệu bia
rượu mới tiếp tục ra đời. Thậm chí người ta còn khôi phục lại những nhãn hiệu
cũ, mà "tuyệt tác bia Trúc Bạch" là một minh chứng. Lại có thống kê
sơ bộ, những năm gần đây, mỗi năm người Việt Nam chi cho rượu bia khoảng gần
70.000 tỷ đồng (trên 3 tỷ USD). Mà xu hướng ngày càng tăng - tăng cả số lượng
người uống lẫn khối lượng bia rượu được tiêu thụ.


Thậm chí, ở Việt Nam,
theo kết quả điều tra xã hội học của Viện Chiến lược và Chính sách y tế (Bộ Y
tế) được công bố, 77% số người có bằng ĐH và trên ĐH đều biết uống rượu và đưa
ra kết luận: Càng học cao, càng nhậu nhiều. Những người thuộc diện này không tự
ái mà còn cho rằng đó là điều hợp lý vì muốn nhậu thì phải có tiền. Trí thức
của ta hiện nay tuy chưa giàu nhưng cũng không đến nỗi phải ghen tị nhìn người
khác nhậu mà thèm!


Như vậy, bia rượu là
việc không thể thiếu trong cuộc sống, cần được quan tâm đúng mực. Việc uống bia
rượu rất cần phải bàn, nhất là Tết đang đến. Những ngày này, trong hơn 23 triệu
gia đình Việt Nam, hầu như nhà nào cũng có bia rượu; bạn bè gặp nhau, dứt khoát
là được mời uống bia, uống rượu. Mời thì khó mà từ chối, nhất là trong những
ngày đầu xuân. Nhưng uống rượu thế nào để không gây hậu quả xấu vẫn là điều rất
khó lường.


Vì sao loài người
vẫn tiếp tục yêu rượu?


Đây là câu hỏi thuộc
loại khó trả lời nhất. Nếu so sánh giữa những cái lợi và cái hại của việc uống
bia rượu thì cái lợi lép vế khủng khiếp! Có thể kể hàng loạt cái hại của việc
uống rượu rất cụ thể: Tốn tiền, hại sức khỏe, mất thời gian, bệ rạc; nếu quá
chén còn gây tai nạn giao thông, cà khịa với đồng nghiệp, bạo hành vợ con...


Còn cái lợi ở đâu? Có
người bảo: "Ở chỗ gây hưng phấn dễ trò chuyện". Phụ nữ phản đối ngay:
"Chúng tôi có cần giọt bia rượu nào đâu mà cũng có thể "buôn"
với nhau cả buổi?!". Trả lời: "Bia rượu khiến đàn ông tự tin và mạnh
mẽ hơn". Phụ nữ phản đối tức thì và mạnh mẽ: "Vớ vẩn, mạnh mẽ ở chỗ
nào? Nốc rượu vào, các ông lăn quay ra ngủ, kéo gỗ ầm ầm, đến nỗi bọn lâm tặc
muốn tuyển dụng"(!)


Thật vậy, tìm được một
vài cái lợi cụ thể có sức thuyết phục của việc uống bia rượu rất khó. Ấy thế mà
cả nghìn năm nay, con người vẫn say mê uống rượu.


Nếu uống bia rượu chỉ
toàn hại, không mang lại bất cứ lợi lộc nào thì con người đã từ bỏ lâu rồi. Vì
vậy, chắc chắn vẫn có những cái lợi, nhưng để nhìn ra và thuyết phục, không dễ
dàng gì.


Không ai xác định được
những tuyệt tác nghệ thuật nào ra đời trong những cuộc rượu. Nhưng chắc chắn
nhiều "viên kim cương" trong kho tàng thơ Đường ra đời nhờ tác giả
của chúng yêu quý rượu. Yêu rượu cũng như yêu người vậy, ít khi ta tự hỏi vì
sao? Nếu có hỏi cũng không trả lời rành rọt được.

Hãy uống rượu một
cách có văn hóa


Trong chuyện uống
rượu, có cả sự cao quý, sự sang trọng và dung tục, thấp hèn. Cao sang là những
lúc uống rượu có tính chất nghi lễ như tiệc chiêu đãi, bạn bè gặp nhau, lễ,
Tết... Điều quan trọng nhất là không quá chén, không ép nhau uống tới cùng.
Dung tục là khi người ta uống rượu bất kể lúc nào, bất kể ở đâu, thúc ép nhau
uống; hô hào, gào thét ầm ĩ. Đáng sợ và đáng khinh hơn khi những kẻ nát rượu
sẵn sàng đi ăn cắp, ăn cướp để có tiền uống rượu.

Riêng khái niệm như "quốc tửu" chẳng hạn, cũng được hình thành một cách tự nhiên chứ không phải do bầu bán mà có. Nếu loại rượu nào phổ biến rộng rãi tới mức có thể đại diện cho quốc gia đó thì đấy là quốc tửu. Còn nếu chưa có thì cũng không nhất thiết phải bình bầu, lựa chọn cho có. Chúng ta đang có ý tưởng chọn "quốc tửu" của Việt Nam. Điều này cũng gần như một biểu hiện của sự thái quá.

Hàng nghìn năm nay,
con người ta vẫn uống rượu như thế, và rượu vì thế, ngày nay vẫn đồng hành cùng
nhân loại. Kẻ yêu, người ghét rượu đều phải thỏa hiệp với nhau, chấp nhận nhau
để sống. Tuy nhiên, con người là sinh vật có trí tuệ vượt trội so với các loài
khác vì có tư duy, nhận thức và có văn hóa.


Văn hóa đóng vai trò
vô cùng quan trọng trong đời sống của con người. Cái gì trường tồn, thông
thường, đều liên quan đến văn hóa hoặc thuộc về văn hóa. Việc con người sản
xuất rượu và uống rượu đã tồn tại hàng ngàn năm nay. Ở Việt Nam, trong các gia
đình, dòng họ, các ông cụ cao niên không bao giờ từ chối nhâm nhi chén rượu
trong dịp lễ, Tết. Nhà có việc hiếu hỷ, thậm chí giết gà, mổ lợn... kiểu gì thì
gia chủ cũng phải sắm chai rượu mới đúng nghi lễ. Các cụ không bao giờ khoe
khoang về tửu lượng của mình nhưng cụ nào uống kém thì lấy làm áy náy lắm!


Nhưng cũng có nhiều
gia đình, dòng họ đưa ra luật lệ đàng hoàng: Con gái không được uống rượu, con
trai trên 18 thì có thể. Mỹ là nước đề cao dân chủ, tự do nhưng pháp luật của
họ quy định rất rõ ràng: Thanh niên dưới 21 tuổi không được phép uống rượu bia,
nếu người lớn rủ rê họ sẽ bị cho là phạm pháp. Quán hàng không được bán rượu
bia trước 12 giờ trưa và tuyệt đối cấm bán cho người dưới 21 tuổi.


Các sứ quán thường mở
tiệc đãi khách, rượu không thiếu và không ai hạn chế uống nhưng phải uống theo
nghi lễ nhất định. Để chiều nhiều người có đam mê và tửu lượng khá, họ thường
bố trí một chỗ kín có đầy rượu, nếu ai thích thì cứ việc đến đó uống thoải mái,
không phải chạm ly hay chúc tụng gì cả. Nhưng hiếm người tới đây để uống cho
đã. Trong các bữa tiệc, những người biết uống rượu lại thường chỉ dùng rượu vừa
đủ, chủ yếu cho không khí vui vẻ và tinh thần sảng khoái.


Văn hóa không chấp
nhận sự thái quá


Có những người thường
xuyên uống rượu nhưng chưa bao giờ họ quá chén. Với họ, có những "quy
tắc" trong chuyện uống rượu thế này: Trước khi nhận lời tham gia một cuộc
rượu, hãy tự hỏi mình bốn câu: Vì sao uống? Uống lúc nào? Uống ở đâu? Uống với
ai? Trả lời xong 4 câu hỏi đó thì quyết định có tham gia hay không? Nếu có tham
gia thì phải biết uống như thế nào là đủ, là đúng, là đẹp.Để uống rượu cho đúng
và cho đẹp, con người chúng ta cũng cần trí tuệ, tri thức và nhất là ý thức.
Phải ý thức được rằng, uống rượu cũng đòi hỏi có văn hóa. Mà văn hóa thì không
chấp nhận sự thái quá. Vì vậy, cứ để việc uống rượu diễn ra tự nhiên, không nên
bài bác thái quá như cấm uống rượu; cũng như cổ vũ thái quá đến mức "không
biết uống rượu thì không phải đàn ông".


Thế nhưng, nếu nâng
rượu lên thành "quốc tửu" như ý tưởng gần đây được báo chí thông tin
thì lại là chuyện cần bàn cho kỹ lưỡng.


Một đất nước, một quốc
gia có những thứ bắt buộc phải có như quốc kỳ, quốc huy, quốc ca... Cũng có
những thứ, không có cũng chẳng sao, như "quốc hoa", "quốc
tửu"... Phần lớn các nước trên thế giới, trong đó có các siêu cường như
Mỹ, Nga không có "quốc hoa", "quốc tửu".


Riêng khái niệm như
"quốc tửu" chẳng hạn, cũng được hình thành một cách tự nhiên chứ
không phải do bầu bán mà có. Nếu loại rượu nào phổ biến rộng rãi tới mức có thể
đại diện cho quốc gia đó thì đấy là quốc tửu. Còn nếu chưa có thì cũng không nhất
thiết phải bình bầu, lựa chọn cho có. Chúng ta đang có ý tưởng chọn "quốc
tửu" của Việt Nam.
Điều này cũng gần như một biểu hiện của sự thái quá.